Digitalisering als hefboom voor circulariteit

Prof. Karel Van Acker is professor in circulaire economie en voorzitter van de duurzaamheidsraad van KU Leuven. Genoeg adelbrieven om een plek op deze pagina’s te verdienen. Zijn huidige onderzoek spitst zich toe op hoe we de circulaire economie meetbaar kunnen maken. “Dat doen we heus niet vanuit een ivoren academische toren. We proberen de bedrijven erin te betrekken. Maar onderzoek blijft wel nodig om te kijken naar wat er op middellange en lange termijn nodig is en dat te vertalen naar wat er vandaag moet gebeuren.”

Hoe kunnen we materialen zo duurzaam mogelijk gebruiken? Het is de rode draad in de carrière van Van Acker, die trouwens niet alleen tot de academische wereld beperkt bleef. Ook vanuit het bedrijfsleven en bij VITO werkte hij rond deze vraag. “Er zijn al zoveel belangrijke stappen gezet om kringlopen beter te sluiten. Technologische evoluties om materialen beter te kunnen scheiden bijvoorbeeld. Daarnaast is ook de motivatie om aan recycling te doen veranderd. Het gaat niet louter meer om CO2-reductie. We zien er ook steeds meer waarde in om onze afhankelijkheid van het verre buitenland voor grondstoffen te reduceren. Recycling dient nu om wat we hebben beter in de maatschappij te houden. Maar we zien dat die markt voortdurend verandert. Er komt nieuwe productie bij, die weer andere ­recyclingtechnieken nodig heeft. Onderzoek blijft dus essentieel om nieuwe processen op te zetten en systemen te ontwikkelen.”

Meer informatie delen

Van Acker stipt digitalisering aan als een belangrijk onderzoeksdomein voor de komende jaren. “Hoe kunnen we relevante data vinden en ze op een geschikte manier delen doorheen de waardeketen? Recycling is slechts de hoeksteen binnen een grotere waardeketen. Recyclingbedrijven kunnen een belangrijke rol spelen als beheerders van materialenkringlopen. Maar er zijn ook andere stakeholders: producenten, overheden, burgers. Het zal zaak zijn om goede informatiesystemen op te zetten om meer informatie te delen.” Van Acker geeft het voordeel van de herstelindex die men wil invoeren. “Er is momenteel weinig data rond de hersteleconomie omdat die versnipperd zit over verschillende actoren. Maar als we data kunnen samenbrengen over welke materialen in producten zitten, in welke hoeveelheden en hoe ze met elkaar verbonden zijn, dan staan we al een heel eind verder.” Circulaire economie heeft dus een digitale structuur nodig. “Met ons onderzoek willen we inzichten geven en slagkracht om alles wat op de afvalmarkt afkomt de volgende jaren te ondersteunen.”

Nieuwe businessmodellen

Hij ziet digitalisering de komende jaren dan ook als de weg vooruit in recycling.  “Omdat het ons in staat zal stellen om te evolueren van het pure recupereren van materialen op gewichtsbasis naar nadenken over hoe we meer waarde uit producten die einde leven zijn kunnen halen”, voorspelt hij. “Moeten we alles shredderen tot recyclaat? Of kunnen bepaalde componenten nog dienen als wisselstukken? Of kunnen we een herstel­economie verder stimuleren? Digitalisering reikt ons meer informatie aan om als vanzelf tot nieuwe businessmodellen en een hogere R-strategie te komen. Economische en ecologische voordelen kunnen wel degelijk hand in hand gaan.” En hoe zit het met de rol van de overheid in dan verhaal? “We moeten spaarzaam zijn met extra wetgeving, die heeft in het verleden niet altijd de juiste impact gehad op de circulaire economie. Nieuwe regelgeving moet er vooral op gericht zijn om een stabiel investeringsklimaat te creëren. Taksen bijvoorbeeld op grondstoffen die een hogere milieu-impact hebben, zodat je daar een gelijker speelveld creëert.”