Vlaming zamelt meer textielafval in en tweedehandsverkoop textiel groeit met 32%

Maar ‘fast fashion’ zet druk op circulaire ambities

Vlaanderen zamelt steeds meer textielafval selectief in. Nieuwe cijfers van OVAM tonen een constante groei: van gemiddeld 6,22 kg/inwoner in 2022 naar 6,86 kg in 2024. Ook de verkoop van tweedehandskledij in kringloopwinkels zit stevig in de lift, met een stijging van 32 % in één jaar tijd. Toch blijft de kwaliteit van het ingezamelde textiel een zorgenkind met risico’s voor de circulaire ambities van Vlaanderen wat betreft hergebruik en recyclage. Het onderstreept de nood aan meer kwaliteit en verantwoordelijkheid in de textielketen, van ontwerp tot inzameling. Aan de vooravond van de eindejaarsperiode wanneer de verkoop van kleding traditioneel piekt, roept OVAM iedereen op tot meer bewuste textielconsumptie en werkt de organisatie samen met de betrokken partners aan het zogenaamde UPV, de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

Selectieve inzameling van textiel in de lift

De Vlaming sorteert steeds beter. Dat blijkt uit de nieuwe cijfers van OVAM, die aantonen dat de selectieve inzameling van textielafval jaar na jaar blijft stijgen. Waar in 2022 gemiddeld 6,22 kilogram per inwoner werd ingezameld, ging dat cijfer in 2023 omhoog naar 6,57 kilogram, en in 2024 zelfs naar 6,86 kilogram per inwoner. Die groei toont dat de inspanningen rond sensibilisering en bewustmaking effect hebben. Steeds meer mensen brengen hun versleten of ongebruikte textiel naar inzamelpunten, recyclageparken of kringloopwinkels. Dat is goed nieuws, want elk stuk textiel dat opnieuw gebruikt of gerecycleerd wordt, bespaart grondstoffen, energie en CO₂-uitstoot.

Kringloopsector groeit maar ook uitdagingen

Ook de kringloopsector speelt daarin een belangrijke rol. In 2024 verkocht die sector maar liefst 4792 ton tweedehands textiel – een stijging van 32 procent ten opzichte van 2023. Het bewijst dat hergebruik steeds meer ingeburgerd raakt bij de Vlaming en dat tweedehandskledij definitief uit het verdomhoekje is.

Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns: “De Vlaming kiest steeds vaker voor tweedehands en dat is geen verrassing: kledij van kwaliteit blijft waardevol, fast fashion niet. Het ene kan je doorverkopen, het andere eindigt na enkele wasbeurten in de afvalberg. Dat moet anders. We rekenen op Europese maatregelen tegen de stroom laagwaardig textiel aan dumpingprijzen, en bouwen tegelijk aan een UPV Textiel die inzet op hergebruik en recyclage dichtbij huis. Zo maken we de textielketen weer toekomstbestendig.”

Toch blijft er ook nog werk aan de winkel. Ondanks de positieve trend belandt nog altijd een aanzienlijk deel van het textiel bij het restafval. Een analyse uit 2021 toonde dat de gemiddelde Vlaming jaarlijks nog 5,21 kilogram textiel weggooit in de restafvalzak. Een gemiste kans.

Textielafval onder druk

Meer inzameling betekent echter niet automatisch beter hergebruik of recyclage. Experts waarschuwen dat de toename van ‘fast fashion’, nu ook via fysieke winkels van internationale webshops, de gemiddelde kwaliteit van ingezameld textiel doet dalen.

“We zien dat de kwantiteit toeneemt, maar de kwaliteit afneemt,” zegt Werner Annaert, administrateur-generaal van OVAM. “Door goedkope, snel geproduceerde kleding is het moeilijker om ingezameld textiel opnieuw te gebruiken of te recycleren. Hierdoor eindigt  een deel van het ingezamelde textiel alsnog als laagwaardige fractie of zelfs als restafval.”

Deze trend zet druk op het circulaire systeem: sorteercentra zien hun kosten stijgen doordat ze meer moeite moeten doen om bruikbare stukken te selecteren en ongeschikt materiaal af te voeren. Bovendien dreigt het maatschappelijk draagvlak voor textielinzameling te verzwakken als ingezamelde kleding niet maximaal wordt hergebruikt of gerecycleerd.

Naar gedeelde verantwoordelijkheid

OVAM benadrukt dat een structurele oplossing voor de uitdagingen in de textielketen enkel mogelijk is als producenten, consumenten en beleidsmakers samen verantwoordelijkheid nemen. Dat betekent dat consumenten zich bewust moeten zijn van de impact van hun aankoopgedrag, maar ook dat producenten gestimuleerd worden om duurzamere, recycleerbare en kwalitatief betere kleding op de markt te brengen.

De invoering van een Vlaamse Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel is daarin een sleutel. Via deze UPV zullen producenten zowel financieel als inhoudelijk bijdragen aan inzameling, hergebruik en recyclage van hun producten. Belangrijker nog: ze zullen gestimuleerd worden om duurzaam te ontwerpen – met langere levensduur, herstelbaarheid en recycleerbare materialen.

“De toekomst van textiel begint bij het ontwerp,” besluit Annaert. “Met de UPV verleggen we de focus van het einde van de keten naar het begin. Maar échte verandering vraagt om samenwerking: producenten die kiezen voor duurzame en recycleerbare kleding, beleidsmakers die het juiste kader scheppen, én consumenten die bewust kiezen voor kwaliteit boven kwantiteit. Aan de vooravond van de eindejaarsperiode, wanneer de verkoop van kleding traditioneel piekt, roep ik samen met OVAM iedereen dan ook op om te kiezen voor meer bewuste textielconsumptie.”

Meer weten over dit onderwerp? Lees de volledige whitepaper hier: https://ovam.vlaanderen.be/whitepaper-textiel-de-toekomst-van-textiel-circulariteit-als-rode-draad