Komt er eindelijk een Europees autopaspoort?

Al 25 jaar vecht Febelauto, het Belgische beheerorganisme voor afgedankte voertuigen, voor de invoering van een autopaspoort. “Als we niet willen dat hier kostbare grondstoffen verloren gaan, moeten we wagens van A tot Z kunnen traceren”, legt Febelauto directeur Catherine Lenaerts uit. Ze verwelkomt de vermelding in het federaal regeerakkoord van zo’n paspoort en hoopt dat er nu echt werk van gemaakt wordt, bij voorkeur op Europees niveau.

Ze haalt er meteen de cijfers bij die de evolutie tonen van de inzameling van end-of-life voertuigen sinds 2014. “Dat we met al die moderne technologie ter beschikking het afgelopen decennium vooral een dalende lijn gezien hebben, is frappant. Dat wil zeggen er te veel wagens door de mazen van het net glippen. En daar verliest iedereen bij.” In de eerste plaats het milieu. “Autowrakken die hier in België verwerkt worden halen een recyclinggraad van 98% waarvan 24% hergebruik. Vooral onze post-shredder technologie, die bijzonder geavanceerd is, maakt het verschil om op een rendabele manier een tweede leven te geven aan al die kostbare grondstoffen. We hebben laten berekenen wat dat oplevert: een besparing van maar liefst 83% aan emissies, goed voor 3392,3 kg CO2 minder per voertuig. De moeite dus om meer moeite te doen om end-of-life voertuigen hier te houden”, concludeert Lenaerts. Daarnaast stipt ze veiligheid aan als belangrijk argument. “Er is een reden waarom bepaalde voertuigen hier als wrakken worden aangeduid. Die dan elders laten rondrijden is spelen met mensenlevens, want vaak is de koper niet op de hoogte.” 

Chassisnummer als unieke identifier

De conditio sine qua non om end-of-life voertuigen correct te verwerken is een sluitende traceerbaarheid. En daar knelt het schoentje vandaag. “We hebben het ons in België niet gemakkelijk gemaakt door de nummerplaat te linken aan personen en niet aan voertuigen. Dat maakt zo een systeem vervangen door een wagen moeilijker te traceren. Maar onmogelijk is het niet, want elke wagen heeft een unieke identificatie: het chassisnummer. We geven die al 25 jaar door aan de Dienst Inschrijving Voertuigen, waardoor een certificaat van vernietiging gegenereerd wordt voor elk afgedankt voertuig in de erkende recyclingcentra. Dat zou de perfecte basis voor zo een systeem kunnen zijn. Als je ziet dat we zelfs eieren kunnen traceren tot een specifieke boerderij, dan moet dat voor een wagen toch ook te regelen vallen met moderne, digitale technologie.”

Politieke moed nodig

Dat we zover nog niet zijn heeft volgens Lenaerts te maken met een gebrek aan politieke moed. “Zonder engagement vanuit de politiek om er middelen en mensen tegenover te zetten, kan je dit niet veranderen. Daarom dat we de vermelding in het regeerakkoord zo hard toejuichen. Na 25 jaar vechten tegen de bierkaai hopen we dat er nu eindelijk werk van gemaakt wordt.” Het wettelijk kader is er in feite al. De wet op de kruispuntbank die dateert van 2010 stelt dat elke beweging van een voertuig geregistreerd moet worden. “Dat is exact wat we nodig hebben om voertuigen traceerbaar te maken. Enkel als je alle stappen kan volgen, kan je traceerbaarheid realiseren. Maar het Koninklijk Besluit ter uitvoering ontbreekt, waardoor dit al die jaren dode letter gebleven is.”

Europees beter

Toch ijvert Lenaerts vooral voor een Europese oplossing. De nieuwe ELV regelgeving maakt zelfs gewag van drie paspoorten: voor circulariteit, voertuigen en batterijen. “Dat de bevoegdheden verspreid zitten over twee departementen – DG Environment en DG Move – vereist een wisselwerking om tot een echt sluitende oplossing te komen voor alle lidstaten. Er bestaan wel reeds tools die een goede aanzet kunnen geven.” Lenaerts geeft het voorbeeld van EUCARIS, het systeem waarmee verschillende Europese landen al informatie uitwisselen over voertuigen, rijbewijzen, verzekeringsdocumenten en verkeersovertredingen. “Het kan een kwestie zijn van de bestaande digitale systemen te linken of uit te breiden. Maar als we het aan de lidstaten overlaten, zal er niks gebeuren. Daarvoor zijn de verschillen te groot. We kijken vooral naar Nederland om de lead te nemen. Daar hebben ze meer mensen en middelen.”

Cijfers gestegen

Ondanks de uitdagingen op het terrein blijft Lenaerts positief. “De cijfers gingen vorig jaar ook weer de goede kant op. We gingen van 63.592 end-of-life voertuigen naar 69.116, een stijging van 8%. Voor batterijen hebben we met onze ELV app al een volledig gedigitaliseerd systeem klaar om de recycling op te volgen. We hebben daar ook al de mogelijkheid in open gelaten om andere paspoorten te integreren. We zijn er dus helemaal klaar voor om te evolueren naar één digitaal systeem voor de volledige traceerbaarheid. Dat zal transparantie brengen en malafide spelers er tussenuit jagen.”