Bedrijfsleven slaat handen ineen voor een circulaire economie

‘Nederlandse overheid kan niet achterblijven’

“Wat we nodig hebben, zijn heldere doelen en een stabiel stimuleringsbeleid. Dan is het voor ondernemers mogelijk om meer circulaire verdienmodellen te realiseren. Met natuurlijk ook voldoende financiële middelen om te innoveren en om de concurrentie met fossiele en andere grondstoffen – en met de afvalverbranding van herbruikbare materialen – tegen te gaan.”

Sanne Westra, strategisch beleidsadviseur bij ondernemersorganisatie VNO-NCW, heeft een zeer duidelijke mening over hoe de Nederlandse overheid bedrijven moet ondersteunen op weg naar een circulaire economie in 2050. “Ongelooflijk belangrijk, want hiermee zijn we minder afhankelijk van de import voor onze grondstoffen. We zijn in Nederland Europees kampioen op het gebied van recycling, maar hierbij is hulp vanuit de politiek onontbeerlijk.” Want het is voor nogal wat bedrijven niet meer te betalen. Bijvoorbeeld omdat de energiekosten de pan uitrijzen of het gebruik van virgin materialen goedkoper is dan het hergebruik van recyclaat. Westra: “Ik deel de mening van de afvalbranche die graag ziet dat de overheid zelf meer gerecyclede kunststoffen inkoopt en dat er een vaste prijs per ton recyclaat wordt vastgesteld. Gebeurt dit niet, dan worden er goedkopere grondstoffen uit het buitenland ingekocht en komt de productie van recyclaat nagenoeg stil te liggen.”

Bereidheid

Dat het inzamelen, sorteren en hergebruiken van grondstoffen afneemt, treft niet alleen de afvalbedrijven volgens Westra. “Op weg naar een circulaire economie trekken we daarom samen op met MKB-Nederland, VNCI (brancheorganisatie voor de chemische industrie, red.), FME (ondernemersorganisatie voor de technologie, red.) en milieuorganisatie Natuur & Milieu. We hebben een compleet recyclingsysteem opgebouwd en er is de bereidheid om nog verder te investeren in nieuwe technologie. Samen met de overheid moeten we dan wel eerst de dreigende crisis in de recycling een halt toeroepen.” Want Westra is best te spreken over de inspanningen die de BV Nederland al doet. Er is inmiddels een uitvoeringsplan voor de circulaire economie gemaakt, op basis van de inbreng van het bedrijfsleven en andere organisaties. Zo is er het zogeheten ‘versnellingshuis’. “Dit is een samenwerking tussen het ministerie van I&W, MVO-Nederland, VNO-NCW en MKB-Nederland”, verklaart Westra. “Doel is om doorbraakprojecten te starten die een wezenlijke versnelling moeten brengen in de circulaire economie.”

Afhankelijk

Wie op de website van de VNO-NCW kijkt, telt zo’n twintig projecten. Onder meer voor chemische recycling van kunststoffen, recycling van textiel en recycling van matrassen. Westra: “Wij concentreren ons met name op de principes en aanbevelingen om te kunnen versnellen. Hierbij zijn we voor een deel ook afhankelijk van de Europese wetgeving rondom de administratie en de import en export van afval tussen de verschillende landen. Wij zijn er bij gebaat als afval als bron voor grondstof wordt gezien.” Klimaat, energie en grondstoffen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Je kunt ze niet los van elkaar zien en dus ook niet los van elkaar aanpakken”, benadrukt Westra. “Denk dan bijvoorbeeld aan het Nationaal Circulaire Economie Programma, dat in 2023 is gestart en loopt tot 2030. De inzet is minder grondstoffengebruik, een langere gebruiksduur van producten en het terugwinnen van materialen uit inzameling. Zo zijn we minder afhankelijk andere landen. Als Nederlands bedrijfsleven – in meerdere branches – zetten we ons hiervoor in.”

Aanbestedingen

“Het hergebruik of langer gebruik van materialen moet lonen”, zegt Westra. “Zolang primaire grondstoffen qua kostprijs en kwantiteit makkelijker beschikbaar zijn, gaat die ‘kanteling’ heel moeilijk van de grond komen. Dus we zien een belangrijke rol voor de overheid. Neem bijvoorbeeld standaard in je aanbesteding op dat minimaal 10% secundair materiaal moet worden gebruikt of geef pluspunten voor een circulair ontwerp. Als de overheid al het goede voorbeeld geeft, volgen meestal ook anderen. Voor productnormering pleiten we trouwens ook op Europees niveau.” Want Nederland is relatief maar een kleine speler, heeft Westra ook gemerkt. Vandaar dat er eveneens Europees wordt gelobbyd. “Gelukkig heeft Europa dezelfde koers. Ze hebben aangekondigd dat er een Circular Economy Act komt en er is al heel veel productbeleid in gang gezet. We moeten nu echter wel doorpakken en zorgen 

dat er regels komen voor recyclaat en verplichtingen ten aanzien van het hergebruik en de toepassing van secundaire materialen.”

Transitie

Voor Westra is circulair meer dan alleen recycling. “Ook re-use, rethinking en andere verdienmodellen horen hierbij. En de vraag: wat zijn de businesscase en het handelingsperspectief voor al die ondernemers die ook zien dat die stip op de horizon circulair moet zijn. Want de manier waarop we nu produceren en consumeren, is op termijn niet houdbaar. Dit is de grote transitie – naast de energie- en klimaattransitie – die we in gang moeten zetten. Een van mijn taken is om deze visie over te brengen naar de politiek, de overheid, de leden zelf en kennisinstellingen.”