Inzameling en recycling van matrassen krijgt steeds beter vorm

In 2021 kwam er een nieuwe verplichting bij om oude matrassen selectief in te zamelen. Valumat staat als beheerorganisme in voor het in goede banen leiden van dat proces. “Recycling van matrassen staat eigenlijk nog in zijn kinderschoenen”, geeft Valumat project manager Frank Vanderpooten toe. “We zullen daarom ook zelf actief investeren in innovatieprojecten die nieuwe technologie of ecodesign kunnen introduceren om nog meer waarde uit matrassen te halen.”

In tegenstelling tot de meeste andere afval­stromen waarvoor een UPV geldt, zijn de eind­verkopers van matrassen niet verplicht om de oude matrassen van hun klanten te aanvaarden. Wie dat vrijwillig doet, krijgt daar van Valumat een vergoeding voor. Daarnaast kunnen consumenten er mee terecht in hun lokale recyclagepark. “Het is mooi om zien hoeveel deze wetgeving in beweging heeft gezet”, vindt Vanderpooten. “In het verleden werden matrassen verbrand, Momenteel werken we samen met vier ontmantelingsinstallaties waar matrassen worden ontmanteld, zodat de componenten kunnen worden gerecycled. In Vlaanderen zijn we met selectieve inzameling op de recyclageparken begonnen in 2021, Brussel en Wallonië pas sinds vorig jaar. Maar we halen in Vlaanderen wel al een selectief inzamelpercentage van 61%”, vertelt hij trots. 

Voldoende waarde creëren

Momenteel kost het nog om dat te doen. “Maar ik geloof erin dat de materialen in matrassen voldoende waarde zullen krijgen om in de hele keten winst te maken”, gaat Vanderpooten overtuigd verder. “Dat is eigenlijk het ultieme doel van UPV-systemen, dat beheerorganismen als het onze niet meer nodig zijn.” Om het helemaal van de grond te krijgen, zal er de komende jaren flink meer budget naar meer recyclingcapaciteit moeten gaan. “Een uitdaging vandaag om die investeringen te doen”, beseft ook Vanderpooten. “Het probleem situeert zich vooral in de matrashoes die op dit moment nog moeilijk recyclebaar is. 

Innovatie nodig

Valumat zet daarom nadrukkelijk in op innovatie. “De kern van de matras bestaat uit latex of PUR of een mix van beide materialen, ondersteund door springveren of pocketveren. Als we die weer afbreken tot de oorspronkelijke bouwstenen, dan kunnen we die inzetten om nieuwe matrassen van te maken en de kringloop volledig te sluiten. Dan kunnen we streven naar een 100% ontmantelbare en recyclebare matras. Momenteel subsidiëren we een viertal projecten, om dat mogelijk te maken.” Daarnaast verwacht Vanderpooten wel wat van een digitaal productpaspoort. “Omdat er zoveel verschillende samenstellingen mogelijk zijn, kan informatie daarover echt helpen om een efficiëntere ontmanteling te realiseren. Bijvoorbeeld door dan heel gericht met een laser ritsen uit het textiel te verwijderen. Daar zit dus zeker nog rek op om de recyclinggraad de komende jaren verder op te trekken.”

Europese schaal

Voorlopig is het wel nog prediken in een Europese woestijn. Enkel buurlanden Nederland en ­Frankrijk houden zich al bezig met de inzameling en recycling van matrassen. “Een Europese schaal is nodig. Anders gaan we onze lokale producenten de markt uit prijzen. Het moet echt vanuit de grote producenten komen”, waarschuwt Vanderpooten. “Dan kunnen we ook stappen zetten in ecodesign voor een brede impact.