LIFE-project PFASTER in Willebroek: start onderzoek naar verspreiding en impact PFAS en innovatieve saneringstechnieken

Samen met vele andere partners start de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) met de eerste onderzoeken in het kader van het Europese LIFE-project PFASTER in Willebroek. In dit project onderzoeken we waar PFAS voorkomen en hoe ze zich verspreiden. We testen ook nieuwe manieren om deze verontreiniging aan te pakken. Daarnaast willen we beter begrijpen wat de gevolgen zijn voor de gezondheid van mensen en het milieu als ze worden blootgesteld aan PFAS.

PFAS, oftewel per- en polyfluoralkylstoffen, zijn chemische stoffen die schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu. “Met het PFASTER-project willen we niet alleen de aanwezigheid en verspreiding van PFAS in Willebroek nauwkeurig in kaart brengen, maar ook nieuwe, duurzame oplossingen ontwikkelen om deze verontreiniging aan te pakken”, zegt Jan Verheyen, woordvoerder van de OVAM. “Daarnaast is het cruciaal om beter te begrijpen welke impact PFAS hebben op de gezondheid van omwonenden en de lokale natuur.”

Uitgebreid onderzoek naar verspreiding en impact

Vanaf juni 2025 starten onderzoekers van het Instituut voor Natuur en Bos, de Universiteit Antwerpen, de Vlaamse Milieumaatschappij en Tractebel Engineering met metingen in de omgeving. Zij zullen stalen nemen van onder meer oppervlaktewater, grondwater, bodem, planten en dieren. Het effect op de bodem en het grondwater volgen we de komende jaren op.

Met dit project willen we ook beter begrijpen hoe PFAS zich verspreiden via de voedselketen, zowel op het land als in het water in Willebroek. We onderzoeken ook hoeveel PFAS er terechtkomen in verschillende delen van eetbare planten en of oudere verontreiniging anders wordt opgenomen dan nieuwe verontreiniging. Door de gemeten PFAS-waarden kunnen we uiteindelijk inschatten wat de mogelijke risico’s zijn voor het milieu en voor mensen die in contact komen met of voedsel eten uit het gebied waar PFAS voorkomen.

Innovatieve saneringstechnieken in de praktijk

Het project test ook baanbrekende methodes om PFAS aan te pakken. In de meest verontreinigde zone bij de oude papierfabriek zal Jan De Nul (Planet Redevelopment) een nieuwe bodemspoeltechniek uittesten. Hierbij worden PFAS uit de bodem gespoeld en vervolgens via een speciaal proces uit het water verwijderd met behulp van schuim en schimmels. Daarnaast onderzoekt VITO een andere innovatieve techniek om grondwater te zuiveren.

Deze proefopstellingen zullen zo’n 3 tot 4 maanden actief zijn in de zomer van 2026. De resultaten van deze tests kunnen belangrijk zijn voor de toekomstige sanering van het fabrieksterrein.

Natuurlijke oplossingen in Broek De Naeyer

In het natuurgebied Broek de Naeyer wordt ook gezocht naar natuurlijke manieren om de PFAS- verontreiniging aan te pakken. Bio2Clean, Novobiom, de Universiteit Antwerpen en de OVAM onderzoeken of schimmels, bacteriën en andere organismen PFAS kunnen afbreken. Ook bekijken we of waterplanten, riet en wilgen kunnen helpen bij het opnemen van de verontreiniging.

LIFE

LIFE is een Europees subsidieprogramma voor natuur-, milieu- en klimaatprojecten. Het project is een samenwerking van de OVAM, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), VITO, Novobiom, Bio2Clean, KU Leuven, Jan De Nul (Planet Redevelopment), TAUW, de Provincie Antwerpen en de Universiteit van Antwerpen. Niet alle partners van het project zijn in deze fase actief op het terrein.

Alle kosten voor deze onderzoeken en werkzaamheden worden gedragen door het LIFE-project, waarvan 60 % wordt gefinancierd door de Europese Unie. Omwonenden, eigenaars, gebruikers of exploitanten hoeven geen kosten te maken. Zij werden per brief geïnformeerd over de start van het onderzoek. In de toekomst worden ze op de hoogte gehouden via een digitale nieuwsbrief en via de website pfaster.be.