Elk jaar dagen OVAM en Vlaanderen Circulair studenten uit om na te denken over echt circulaire oplossingen die de wereld kunnen veranderen. Wie hier zijn eindwerk of thesis aan wijdt maakt kans om met een circulair, duurzaam of ecologisch product of dienst een Ecodesign Award in de wacht te slepen. In totaal zijn er zes te winnen: één algemene hoofdwinnaar en vijf winnaars in de categorieën business potential, industrial design, sustainable innovation, human interest en inspiring design. De inzendingen voor editie 2025 zijn inmiddels geopend maar in dit artikel zetten we graag nog even de winnaars van 2024 in de kijker.
Openen doen we met de hoofdvogel. Die werd afgeschoten door Tobías van Oudheusden met Lumeco, een duurzaam alternatief voor de glucosesensor. “Meer en meer mensen met diabetes gebruiken een glucosesensor om hun bloedwaarden te monitoren. Die moet nu om de één à twee weken vervangen worden door een nieuwe. Om die verspilling te vermijden heb ik Lumeco uitgerust met herbruikbare componenten”, aldus de pas afgestudeerde productontwikkelaar (Universiteit Antwerpen). Via ziekenhuizen en de post worden de oude componenten ingezameld en gerecycled. Dat materiaal wordt dan weer verwerkt in het productieproces van nieuwe componenten voor een volledig gesloten kringloop.
Zijn inspiratie hoefde hij niet ver te zoeken. “Ik heb zelf type één diabetes en gebruik die sensoren al lang. De technologie biedt voordelen, maar veroorzaakt wel veel afval. Daar stoorde ik me aan. Uit gesprekken met andere gebruikers en zorgverleners bleek dat ik lang niet de enige was met die frustratie.” Door de herbruikbare componenten in Lumeco kunnen diabetespatiënten dus hun ecologische voetafdruk verkleinen. “De snelste manier om impact te creëren is dat Lumeco wordt opgepikt door een bestaande producent van glucosesensoren. Daar hoop ik dus op.”
Deze award gaat naar een project waar een uitgekiend circulair businessmodel achter schuilt, zodat het met een vingerknip op de markt kan komen. De Care.ri van Evelyne Van Dooren beantwoordde volgens de jury het beste aan die omschrijving. Het is een modulaire, demonteerbare tassenset ontworpen voor verpleegkundigen en vroedvrouwen die met de fiets huisbezoeken afleggen in een stadsomgeving. De fietstassen zijn ook waterdicht en diefstalveilig, zodat ze minder gebruikte materialen of persoonlijke spullen niet steeds mee naar binnen hoeven te nemen. Het concept kan ook dienen voor andere diensten aan huis zoals kappers, techniekers en dierenartsen.
Projecten die opvallen door het gebruik van vernieuwend, uniek industrieel design dat rekening houdt met duurzaam materialengebruik dingen mee naar de Ecodesign Award in der categorie Industrial Design. Anton Vervoort maakte indruk op de jury met The Reef. Een behuizing die op het waterlichaam drijft met driehoeksmosselen in. Ze kunnen water op een efficiënte, ecologisch verantwoorde en goedkope manier zuiveren van blauwalgen, die vaak veroorzaakt zijn door meststoffen. De bestaande manier om ze te bestrijden zijn enorm duur of zorgen voor ecologische schade.
Niet elk project staat al ver genoeg om te leiden tot de ontwikkeling van een prototype. Maar uitgebreid en vernieuwend onderzoek kan wel de basis liggen voor duurzame innovaties. De jury bekroonde daarom Size-ID van Victor Kusters. Aan de hand van een bodyscan schat deze app de maat en pasvorm van de consument in om een betere inschatting te maken van welke kledij past. De overeenkomst van lichaam en stijl kan als zoekfilter dienen om efficiënt passende kledij te vinden. Omgekeerd kan je je eigen kledij ook scannen en inspiratie opdoen hoe anderen vergelijkbare kledij stylen. Dit moet retours bij het online shoppen verminderen en de aankoop van tweedehandskledij stimuleren.
De Residents of the Solar People van Kate Herbots slaat twee vliegen in één klap. Het gaat om verschillende ontwerpen vervaardigd uit UV-gevoelig textiel. Het laken en de trui helpen je bewust met blootstelling aan de zon om te gaan en maken zo vervuilende zonnecrèmes en voedingssupplementen overbodig. Met het mooie, sociale en circulaire verhaal dat eraan vasthangt brengt het mensen op een positieve manier samen. Tegelijk is het een inspirerend ontwerp dat vertrekt vanuit een visionair concept en in het oog springt omwille van experimenteel materiaalgebruik, vernieuwende techniek en prikkelende vorm.
Ten slotte mocht de jury die bestond uit de partners Flanders DC, VITO, Design Museum Gent, Knack Weekend, Dott Achilles en Studio D ook nog de juryprijs toekennen. Die was voor de Polystep van Egon Lobbestael. Hij ontwikkelde een betaalbare onderbeenprothese voor mensen in ontwikkelingslanden door gebruik te maken van lokaal beschikbare materialen zoals plastic van flessendoppen en standaardonderdelen. Dit ontwerp geeft gebruikers met weinig middelen de mogelijkheid om weer basisactiviteiten uit te voeren. Prijskaartje van 11 euro/stuk met een startinvestering van zo’n 2.500 euro om alles lokaal te produceren en te recyclen.
OVAM en Vlaanderen Circulair stimuleerden ook professionals om met innovatieve projecten rond ecodesign en het systemisch denken op de proppen te komen. Twintig van de inzendingen kregen een mooi kerstcadeau: samen ontvangen ze bijna 2 miljoen euro financiële steun die minister van Omgeving Jo Brouns vrijmaakt. De lijst van gelukkigen ziet er als volgt uit:
Neem dan rechtstreeks contact op met OVAM.