Exportban kunststoffen komt eraan

Recycling van kunststoffen staat vandaag onder druk. Dat heeft te maken met een lagere algemene vraag en met de lage prijs van fossiele brandstoffen waardoor ook producenten die al met recyclaat werkten, toch terugkeren naar virgin grondstoffen en meer CO2-emissies. Vanaf november 2026 zal het er niet eenvoudiger op worden: dan gaat de exportban voor kunststoffen in die de Europese Waste Shipment Regulation voorschrijft. Die zal de druk op de Europese verwerkingscapaciteit sterk doen toenemen.

Europa is vandaag niet klaar voor zijn eigen exportban op kunststoffen. Dat is de trieste conclusie een goed jaar voor ze effectief ingaat. Enerzijds omdat de kunststof recyclingindustrie momenteel niet over voldoende capaciteit beschikt. Of toch niet de juiste om de notoir moeilijke, laagwaardiger afvalstromen die vandaag vooral op export gaan te verwerken. Vaak vragen deze om manueel uitsorteren. Handen die we hier niet hebben en die een veelvoud kosten van die in Azië.

Te weinig vraag

Anderzijds is de markt er evenmin klaar voor. De voorbije jaren zagen we een significante daling in de vraag naar kunststof recyclaat. Alle ambitieuze beloften rond duurzaamheid ten spijt, wordt, van zodra de prijzen van fossiele brandstoffen zakken, weer voor virgin grondstoffen gekozen. Op maat­regelen die de vraag kunnen aan­zwengelen blijft het echter wachten. De verplichting van recycled content in verpakkings­materialen (Packaging & Packaging Waste Regulation) gaat pas in 2030. De regelgeving rond end-of-life vehicles die ook spreekt over recycled content en zelfs closed-loop, moet nog definitief afgeklopt worden in het parlement.

Impact hele keten

Hoe hard de exportban de markt precies zal impacteren, is momenteel moeilijk te voorspellen. Wat buiten kijf staat is dat er meer laagwaardige afvalstromen hier zullen blijven en de prijzen naar omlaag trekken. Er zal meer aanbod zijn dan vraag. Waar men in het verleden nog geld kreeg voor zijn afval, zal men nu moeten betalen om het af te voeren en te laten verwerken. Ook voor de inzamelaars en de recyclingbedrijven die het kunststof afval verwerken tot recyclaat is dat groter aanbod geen geschenk. Producenten die al recyclaat verwerken in hun producten zullen nu aan cherry picking doen en voor de hoogste kwaliteiten gaan. Terwijl Europa met een kunststof afvalberg dreigt achter te blijven. Verbranden dan maar? Want ongelimiteerd stock opbouwen van materialen waar vandaag geen oplossing voor bestaat is een no-go.

Stabiliteit nodig

Het doel van de regelgeving is goed: zoveel mogelijk materiaal op Europese bodem houden. Maar om een echt circulaire markt te creëren zijn er flankerende maatregelen nodig, zoals verplichtingen in het gebruik van recyclaat. Deze verplichtingen komen helaas pas een aantal jaren later. Daarnaast is stabiliteit het sleutelwoord. Er zijn extra investeringen nodig in verwerkingscapaciteit en in innovatie om alle afvalstromen die nu niet op de export mogen efficiënt te verwerken. Europa spreekt echter in zijn Waste Shipment Regulation over een evaluatie van die exportban binnen drie jaar. Met andere woorden, als die markt dan weer open zou gaan, dan zijn al die investeringen voor niks geweest. Een installatie staat er nu eenmaal niet van vandaag op morgen. Dat langetermijnperspectief ontbreekt helaas in de wetgeving.

Interne markt uniformiseren, ondersteunen en beschermen

Als we de Europese kunststof recyclingindustrie niet teloor willen laten gaan is financiële ondersteuning nodig. Een CO2-taks die de milieuvoordelen die recyclaat biedt deel kan laten uitmaken van de prijs, zal er op korte termijn waarschijnlijk niet komen. Maar misschien kunnen we naar de UPV-systemen kijken en financiële voordelen geven aan producenten die wel recycled content gebruiken. Of een deel van de bijdragen die bedrijven betalen aan UPV-systemen gebruiken om nieuwe technologie te ontwikkelen om moeilijke fracties hier te recyclen. Een betere mechanische scheiding is daarbij heel belangrijk, al dan niet als voorbereiding op chemische recycling. En als we dan toch aan het vooruitkijken zijn, laten we dan ook nadenken over hoe we de Europese markt beter kunnen uniformiseren. Nu gelden in Europese landen verschillende regels, heffingen en UPV-systemen. Meer harmonisering zou de Europese markt doen openbloeien om ook een vuist te maken tegen goedkoop recyclaat uit andere delen van de wereld. Want de interne markt kan wel wat extra bescherming gebruiken.