Platform over de gehele recyclingstroom binnen de Benelux
We kunnen het jou niet zwart-op-wit aantonen, want hard cijfermateriaal is er niet. Maar dat lithium-ion batterijen een letterlijk en figuurlijk brandend actueel onderwerp zijn in de wereld van recycling staat wel buiten kijf. In een allereerste rondetafelgesprek bracht RecyclePro de hele keten samen rond tafel. Om te praten over waar het misloopt, maar vooral wat we allemaal kunnen doen om recyclingbedrijven weer wat brandveiliger te maken. Een heilige graal die het risico tot nul herleidt, werd helaas nog niet gevonden, maar aan tips & tricks om jouw mensen, materialen en gebouwen beter te beschermen geen gebrek. Beloofd.
Dat er geen exacte cijfers zijn over incidenten met lithium-ion batterijen is misschien wel een eerste werkpunt. “Eigenlijk had de overheid brandweerzones al lang moeten verplichten om statistieken bij te houden rond oorzaken van branden. Nu blijft het nattevingerwerk. Niet alleen in België trouwens. Online volg ik Ryan Fogelman die met Fire Rover sinds 2016 statistieken bijhoudt over branden in recyclingbedrijven in Amerika en Canada. Hij haalt zijn informatie vooral uit de media, statistieken van brandweerkorpsen en stelt vast dat het aantal branden jaar na jaar toeneemt”, opent Pieter Claerhout van Araani.
Een trend waar ook de rest van de tafel het over eens is. Of Bart Pieters van Group Casier Risk & Insurance dan tevens het aantal claims gevoelig ziet stijgen? “Er bestaat momenteel geen meldingsplicht voor incidenten voor recyclingbedrijven. Wij zien dus slechts het topje van de ijsberg, omdat door de gevaren in de sector de vrijstelling zeer hoog ligt. Zolang de site niet in as ligt, worden we er bij wijze van spreken meestal niet bijgehaald. En dan nog is het moeilijk om de precieze oorzaken van de brand te achterhalen.”
Die terughoudendheid om te communiceren over incidenten, heeft alles te maken met de moeilijkheden die recyclingbedrijven vandaag al ondervinden om verzekerd te geraken. Tim De Schryver van YouPower spreekt uit ervaring. Hij zag meer dan tien aanvragen gewoon geweigerd worden bij de opstart van zijn bedrijf. “In Hamme beschikken we over een recyclingplant waar we lithium-ion batterijen ontmantelen, stockeren en shredderen. We verwerken batterijen en zijn ons dus heel bewust van de gevaren, waardoor we in extra beveiligingssystemen geïnvesteerd hebben: temperatuurdetectie, een waterbak, sprinklersystemen … Een zware hap uit het budget dat je dan niet kan besteden aan het verfijnen van je eigenlijke proces, wat toch niet de bedoeling zou moeten zijn.”
Een bezorgdheid die de meeste leden van sectorfederatie Denuo delen. Advisor Marine Ronquetti ziet dat vandaag geen enkele sector gespaard blijft van brandgevaar. “Omdat lithium-batterijen overal in kunnen zitten. Van muzikale wenskaarten die in het papier en karton landen en elektrische steps tussen het schroot, over elektronisch speelgoed in de pmd-zak en schoenen met lichtjes in het textiel, tot e-vapes die in het restafval gegooid worden. Al onze leden worden ermee geconfronteerd, van groot tot klein, al hebben grotere organisaties wel meer budget om zich te wapenen tegen de gevaren. Lithium-ion branden beginnen met sorteerfouten, wat de verantwoordelijkheid is van de producenten van deze batterijen en elektrische apparaten.”
Dat er geen exacte cijfers zijn over incidenten met lithium-ion batterijen is misschien wel een eerste werkpunt. “Eigenlijk had de overheid brandweerzones al lang moeten verplichten om statistieken bij te houden rond oorzaken van branden. Nu blijft het nattevingerwerk. Niet alleen in België trouwens. Online volg ik Ryan Fogelman die met Fire Rover sinds 2016 statistieken bijhoudt over branden in recyclingbedrijven in Amerika en Canada. Hij haalt zijn informatie vooral uit de media, statistieken van brandweerkorpsen en stelt vast dat het aantal branden jaar na jaar toeneemt”, opent Pieter Claerhout van Araani.
Belgisch beheerorgaan Bebat en zijn directeur Martine Vanheers blijven daarom hameren op het belang van sensibilisering. “Mensen zijn zich soms niet bewust dat er een batterij in aanwezig is. Of ze krijgen ze er niet zomaar uit. Daarom stelt de Europese Batterijverordening dat voor alle apparaten die vanaf 2027 op de markt komen, de batterij makkelijk verwijderbaar moet zijn.” Een goede zaak vindt ook Stef Koomen van Stichting Open dat zowel afgedankte apparaten als batterijen inzamelt. “Lithium-ion maakt momenteel ongeveer 30% van de batterijmarkt uit. 90 tot 95% van de lithium-ion batterijen die op de markt komen zitten geïntegreerd in een product.”
Voor Denuo moet de consument niet alleen gewezen worden op de aanwezigheid van batterijen, maar ook op de gevaren. Ronquetti: “Een lithium-ion batterij in een verkeerde afvalstroom kan een catastrofe veroorzaken. Je moet mensen niet alleen op het hart drukken om te sorteren voor het milieu, maar ook voor de veiligheid van iedereen die actief is in recycling.” ❯Een idee dat niet in dovemansoren valt bij Bebat. “Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: minder branden. En dat zullen we niet bereiken met één allesomvattende oplossing. Het zal van heel veel initiatieven moeten komen.”
Ook van de producenten. De Schryver stelt vast dat er te weinig naar de kwaliteit gekeken wordt. Hij geeft het voorbeeld van een installatie voor een thuisbatterij. “Een omvormer moet wel aan heel wat reguleringen voldoen, maar de batterij niet. Als die nochtans een goed batterijmanagementsysteem heeft meegekregen, dan kan je al heel wat risico’s uitsluiten. Dat zal bijvoorbeeld de batterij uitschakelen van zodra ze te warm wordt. Die intelligentie maakt of kraakt de kwaliteit van je batterij en je risico op brand.”
De meeste batterijproducenten bevinden zich echter aan de andere kant van de wereld. Liggen zij wel wakker van het brandgevaar dat hun producten met zich meebrengen? Claerhout verzekert ons van wel. “De elektrificatie van de maatschappij staat in China al veel verder. De problematiek is daar in feite nog groter dan hier, al sijpelt daar niks van door. In de nieuwe standaard voor batterijen in elektrische voertuigen die vanaf 2026 ingaat mogen batterijen niet meer in brand schieten of exploderen, zelfs niet als er thermal runaway optreedt. Er wordt ook gekeken of lithium-ion niet volledig verboden moet worden en vervangen door andere batterijtechnologie.”
Maar die oplossing neemt het acuut brandgevaar in de recyclingindustrie vandaag niet weg. Hoe kunnen recyclingbedrijven zich daar beter tegen wapenen? Casier werkt vaak samen met externe risk managers als een manier om de gevaren op een site in kaart te brengen. “We schakelen die preventief al in, alvorens te onderhandelen met verzekeraars over de brandverzekering voor klanten. Die kan immers onafhankelijk oordelen welke preventiemaatregelen er nodig zijn om de risico’s zoveel mogelijk in te dijken. Als dat huiswerk al gedaan is, stap je met een beter dossier naar de verzekeraar”, legt Pieters uit.
Daarnaast is er steeds meer geavanceerde technologie beschikbaar. De combinatie van artificiële intelligentie en camera’s (video, X-ray, warmte …) is in opmars om batterijen in verkeerde stromen terug te vinden of incidenten in een vroeg stadium te detecteren. Toch begint het voor Claerhout vooral bij de basics. “Wat heb je aan dure technologie als je geen veilige basis hebt. Als er iets gedetecteerd wordt, is het eigenlijk al te laat.” Hij wijst op drie vuistregels: een goede compartimentering, slim voorraadbeheer met quarantainemaatregelen en de elektriciteit die perfect op orde staat. “Daarmee kan je de impact van incidenten al enorm terugdringen.”
Ook het belang van opleiding en training kan niet genoeg onderstreept worden volgens Vanheers. “In 2019 hebben we bij Sortbat waar we de ingezamelde batterijen uitsorteren een zware brand gehad. We hadden een jaar ervoor nochtans beslist om meer in te zetten op veiligheid, maar de juiste kennis en mentaliteit bouw je niet zomaar op. We proberen de juiste handelingen bij incidenten er daarom in te slijpen bij onze mensen door heel veel training, zodat ze weten wat ze moeten doen. Die seconden tellen. Datzelfde geldt voor de brandweer. We zien ze als onze beste vrienden: hoe beter ze onze site kennen, hoe efficiënter ze kunnen ingrijpen.”
Koomen verwacht veel positiefs van de afgifteplicht die vanaf 2026 geldt in Nederland en die ook is opgenomen in de Batterijverordening. “Lithium-ion batterijen die in het restafval eindigen zijn vaak nog aanwezig in elektronische apparaten. E-vapes zijn misschien wel het bekendste voorbeeld. Door de afgifteplicht moet AEEA voortaan terechtkomen bij gecertificeerde verwerkers. Dat moet een deeltje van het brandgevaar helpen indijken, maar tegelijk ons helpen om de ambitieuze Europese doelstellingen voor de inzameling van batterijen te halen. Er zit immers nog heel veel waardevol materiaal in dat een tweede leven verdient.” Rest dan enkel nog de vraag wie de rekening moet gepresenteerd krijgen. Nu zijn dat de recyclingbedrijven, hoewel ze zelf geen ‘schuld’ hebben aan de aanwezigheid van batterijen. Vanheers vindt dat recyclingbedrijven de extra kosten moeten doorrekenen in hun prijzen. Denuo ziet dat anders. “Een oproep daarom om via de bestaande UPV-systemen een bijdrage te regelen voor een soort preventie- en calamiteitenfonds”, besluit Ronquetti.
Met dank aan Pieter Claerhout (Araani), Tim De Schryver (YouPower), Stef Koomen (Stichting Open), Bart Pieters (Casier), Marine Ronquetti (Denuo) en Martine Vanheers (Bebat) voor hun waardevolle tijd en input.
Louwers Mediagroep
Kapellestraat 132/1
Gebouw G
8020 Oostkamp, België
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
Vereniging Afvalbedrijven
BRBS Recycling
