Asbestprotocol maakt eindelijk einde aan rechtsonzekerheid

Is het transport van hechtgebonden asbestafval onderworpen aan de ADR regels of niet? Een vraag die tot voor kort vooral voor interpretatie vatbaar leek. De bevoegde administraties zeiden zus, de sectorfederaties zeiden zo. In de ons omringende Europese landen bleken diezelfde ADR regels ook in elk van die landen op een andere manier te worden geïnterpreteerd. Aan die rechtsonzekerheid komt nu een einde in Vlaanderen. Alle partijen zijn aan tafel gaan zitten om een constructieve alternatieve oplossing uit te werken die van veiligheid nog altijd prioriteit nummer 1 maakt maar tegelijk pragmatisch blijft.

Of de bijzondere bepaling 168 in het ADR-reglement een uitzondering van de ADR-regels betekende voor het transport van hechtgebonden asbestafval, en hoe die bepaling exact te interpreteren, is al jaren voer voor discussie. Wie de ADR-regels niet volgde riskeerde echter om boetes van duizenden euro’s te incasseren, als de handhavingsinstantie in kwestie het anders interpreteerde. Embuild, Bouwunie, Denuo, VVSG, VAB-ABD, OVAM en DEMOW hebben als antwoord op die onduidelijkheid gezamenlijk het nieuwe asbestprotocol uitgewerkt na meer dan een jaar van constructieve gesprekken. Dat is officieel omgezet in een ADR vergunning 2024/42, in werking getreden op 1 oktober. Het betekent concreet dat voor deze transporten op het Vlaamse grondgebied nu ook de mogelijkheid bestaat om onder de nieuwe ADR vergunning 2024/42 te rijden, die een aantal heel specifieke maatregelen bevat om een veilig asbesttransport te garanderen. Het klassieke ADR kan daarnaast ook nog steeds worden toegepast.

Eerst en vooral, de nieuwe regels willen niet zeggen dat in het verleden het transport niet veilig gebeurde. Hechtgebonden asbestafval werd altijd al in gesloten stofdichte zakken vervoerd. Maar de ADR-regelgeving brengt wel extra verplichtingen met zich mee voor wie het hechtgebonden asbestafval moet transporteren die niet steeds even relevant zijn voor dit specifieke type transport. Door de ambitie om Vlaanderen zo snel mogelijk asbestveilig te krijgen, zouden er zo een groot aantal extra ADR-chauffeurs moeten bijkomen om die extra tonnen te vervoeren de komende jaren. Chauffeurs die vandaag gewoonweg niet voorhanden zijn. Een pragmatisch doch even veilige aanpak drong zich dus op. Met een constructieve houding gingen de hierboven vernoemde partijen daarom in overleg met elkaar.

De voornaamste voorschriften in het asbestprotocol die sedert 1 oktober gelden staan samengevat in artikel 6. Eerst en vooral gaat het om asbestmaterialen waarvan de ontmanteling conform de methodiek van eenvoudige handelingen kan gebeuren. De meest bekende voorbeelden van dergelijke producten zijn de asbestcementplaten en -golfplaten. De signalisatie die voor ADR-transport geldt, de fameuze oranje plakkaten, dient op de vrachtwagen aanwezig te zijn. Een specifieke opleiding wordt ook voorzien voor de chauffeur onder code 95 (7 uur) of onder de opleiding eenvoudige handelingen. Die opleiding zal heel concreet praktijkgericht toegespitst zijn op asbest, de gevaren, hoe er veilig mee om te gaan en wat te doen in geval van calamiteiten. Bedrijven hebben één jaar tijd om hun chauffeurs die opleiding te laten volgen. Ook niet ADR-gecertifieerde chauffeurs zullen deze opleiding kunnen volgen en zo onder het asbestprotocol rijden. 

Tweede belangrijk aandachtspunt is het gebruik van de bigbags waarin het asbest verpakt zit. Die moeten garanderen dat er geen inadembare asbestvezels kunnen vrijkomen tijdens het transport. Voor kleinere hoeveelheden asbestafval (tot 3 m³) gaat het om UN-gekeurde bigbags. Voor grotere hoeveelheden kunnen containerbags gebruikt worden die moeten voldoen aan de voorwaarden opgelijst in bijlage II bij het protocol. Hierin wordt onder andere de dikte (160 mm) en de voorkeur voor een ritssluiting aangegeven. Beslissingen die er kwamen vanuit de praktijk: wat bestaat er op de markt en wat levert het minste risico’s op. Verder moeten chauffeurs de juiste PBM’s bij hebben en de juiste documentatie (opleidingscertificaat, individuele vergunning, transportdocument …).

De sector slaakte alvast een kreet van opluchting dat er eindelijk een duidelijker kader is waarin veiligheid de absolute eerste prioriteit blijft. Naar verwachting zullen de eerste transporten onder de nieuwe regels van het asbestprotocol in de loop van de komende weken  kunnen starten. Bedrijven zullen immers wat tijd nodig hebben om zich voor te bereiden op de nieuwe regels. Het asbestprotocol voorziet ook in een zesmaandelijks overleg om te evalueren of alles goed loopt of er bijsturing of verdere verduidelijking nodig is. Verder is het de bedoeling om gesprekken aan te knopen met de autoriteiten in de andere gewesten om een gelijkaardige aanpak te bewerkstelligen in Brussel en Wallonië.