Europees staal- en metaalplan: aandacht voor circulariteit, maar niet zonder risico’s

Met haar strategisch plan voor de Europese staal- en metaalindustrie wil de Europese Commissie de sector versterken én verduurzamen. Circulariteit krijgt daarbij eindelijk de aandacht die het verdient, maar tegelijk roept het actieplan vragen op over de effectiviteit van bepaalde voorgestelde maatregelen.

In het plan schuift de Commissie het gebruik van gerecyclede metalen naar voren als een hefboom voor een duurzamere staalproductie. Zo wordt onderzocht of er bindende doelstellingen kunnen komen voor gerecycled staal en aluminium in voertuigen en bouwproducten. Er liggen ook voorstellen op tafel om het gebruik van gerecycled metaal op te nemen in de Ecodesign-verordening (ESPR). De recyclingsector wordt dus erkend als essentiële schakel in een toekomstgerichte staalindustrie. Een belangrijke stap vooruit.

Kritische kanttekeningen bij exportmaatregelen

Toch bevat het plan ook elementen die voor ongerustheid zorgen. Zo overweegt de Commissie handelsmaatregelen of exportheffingen om de beschikbaarheid van schroot binnen Europa te verzekeren. Volgens Denuo en EuRIC zijn zulke beperkingen contraproductief: ze ontmoedigen investeringen in recycling zonder de Europese staalproductie echt vooruit te helpen. Bovendien moet bij de export van gerecyclede metalen niet alleen naar de kwantiteit gekeken worden, maar ook naar de verschillende kwaliteiten. Er is vandaag zeker niet voor alle kwaliteiten voldoende vraag binnen de Europese grenzen. Vandaar dat zo’n 20% van het Europees schroot wordt uitgevoerd. Vooral naar landen als Turkije of Egypte, waar ze worden verwerkt tot nuttige bouwmaterialen.

Risico op markverstoring

Exportbeperkingen zouden recyclingbedrijven kunnen ontmoedigen om ook moeilijkere fracties te recupereren. De Europese Commissie gaat ervan uit dat investeringen in betere recycling de kwaliteit van schroot zullen verhogen. Maar zonder voldoende vraag in eigen markt blijven die investeringen economisch onzeker. De oplossing ligt dus niet in het afsluiten van grenzen, maar in het stimuleren van lokale afzet. Door duidelijke ecodesignregels, een gelijk speel­veld op de internationale markt en ondersteuning van energie-intensieve recycling­processen kan Europa écht werk maken van een circulaire metaalindustrie.

Oproep aan beleidsmakers

Denuo roept de Belgische Europarlementsleden op om zich binnen het wetgevend proces constructief op te stellen: steun voor recycling, ja – maar dan wel met doordachte maatregelen die de markt versterken in plaats van verstoren.