Structurele kostenverlaging redt kunststof recycling in Nederland

Faillissementen stapelen zich op, terwijl Europese wetgeving zoals de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) vraagt om meer inzet van gerecycled plastic. Zonder ingrijpen verdwijnt cruciale infrastructuur voor een circulaire economie en daarmee de koploperspositie van Nederland in Europa ten aanzien van circulaire plastics. Nieuw onderzoek van Copper8, SD&Co, Verpact en Invest-NL laat zien dat structurele kostenverlaging nodig is om de recyclingsector rendabel én toekomstbestendig te maken.

Voor het eerst is in Nederland met een systeem dynamisch model doorgerekend wat de impact is van verschillende beleidsmaatregelen op winst­gevendheid van mechanische recyclers, CO2-uitstoot en de inzet van recyclaat. Het onderzoek gaat over de stroom van huishoudelijk kunststof verpakkingsafval die via het UPV-systeem wordt ingezameld en mechanisch wordt gerecycled. Hieruit blijkt dat zonder structurele kostenverlaging Nederlandse recyclers niet kunnen concurreren. Voorbeelden van effectieve ingrepen zijn een subsidie op de onrendabele top of fiscale stimulansen die recyclers een gelijk speelveld bieden ten opzichte van virgin plastic. In totaal zijn tien beleidsmaatregelen doorgerekend, waaronder een CO2-heffing, prijsmaatregelen, technologische innovatie en importbeperkingen. Zonder structurele kostenverlaging zijn deze maatregelen echter onvoldoende effectief.

Oorzaken: hoge kosten en importconcurrentie

In 2024 gingen zeven Nederlandse recyclers failliet. In 2025 volgde de sluiting van meerdere productielijnen. Nederlandse recyclers hebben te maken met hoge energieprijzen, strengere milieuregels, relatief vervuilde afvalstromen en relatief hoge arbeidskosten. Tegelijkertijd groeit de import van goedkoop gerecycled plastic uit onder andere China en de VS. Hierdoor kunnen Nederlandse bedrijven nauwelijks concurreren, terwijl investeringen in kwaliteit en circulariteit juist dringend nodig zijn.

Zonder actie verdwijnt de sector

Hoewel kostenverlaging cruciaal is, zijn ook andere randvoorwaarden belangrijk om de recyclingmarkt gezond te maken: meer vraag naar gerecycled plastic, betere kwaliteit van afvalstromen en technologische innovatie om de opbrengst te verhogen. Een samenhangend pakket van maatregelen is nodig, waarbij kostenverlaging fundamenteel is. Het behoud van een sterke Nederlandse recyclingsector is een politieke keuze. Zonder overheidsingrijpen krimpt de sector en verdwijnen banen, kennis en circulaire infrastructuur. Daarmee komt ook de uitvoerbaarheid van Europese wetgeving en klimaatdoelen in gevaar. Structurele financiering levert direct winst op: minder CO2-uitstoot, een eerlijker speelveld én de mogelijkheid om een robuuste circulaire economie in Nederland te bouwen.

Noodzaak Deltaplan Circulaire Plastic Verpakkingen

Nederland behoorde jarenlang tot de Europese top-3 in de productie en recycling van plastic. Die positie staat nu zwaar onder druk: in drie jaar tijd ging 3 miljoen ton productiecapaciteit verloren, mede door faillissementen bij meer dan tien recyclers. De oproep van de Plastictafel is helder: zorg voor beleid met behoud van investeringen en capaciteit in Nederland en ga in gesprek met de sector wat dáár voor nodig is. Om de recyclingmarkt in stand te houden is dus meer nodig dan subsidie alleen, dit benadrukt nogmaals het belang van het Deltaplan Circulaire Plastic Verpakkingen dat Verpact heeft gepresenteerd aan de Circulaire Plastictafel. Sinds de start van de Plastictafel hebben tot op heden 20 brandowners en retailers een bovenwettelijk engagement afgegeven. Deze gezamenlijke toezeggingen vertegenwoordigen een jaarlijkse inzet van circa 115.000 ton circulair plastic in NL/EU, startend vanaf dit jaar. Dit levert een CO2-reductie op van ongeveer 265 kton per jaar. Voor de jaren na 2026 liggen de toezeggingen hoger. 

• Circulaire Plastic Bank: Ondersteunend aan deze pledges zet Verpact in op de Circulaire Plastic Bank die op transparante wijze invulling gaat geven aan de beschikbaarheid en kwaliteit van circulair plastic. Andere producenten­verantwoordelijkheden kunnen uiteraard bij dit initiatief aansluiten, zodat er nog meer plastic circulair kan worden gemaakt.
• Uitbreiding tariefdifferentiatie: De bestaande tariefdifferentiatie wordt verder uitgebreid naar een dynamischer systeem, waarin méér inzet van recyclaat leidt tot méér financiële stimulans.
• Innovatieprogramma: In gevallen waar vraag en aanbod nog niet automatisch bij elkaar komen spelen we ook een rol. Hier is innovatie in ontwerp, inzameling, sortering en/of recycling nodig. Het innovatieprogramma voorziet hierin en wordt al gecoördineerd vanuit Verpact.

Er is geen tijd te verliezen om Nederlandse positie in circulair plastic te herpakken en een basis te leggen voor een sterke, toekomstbestendige en duurzame plastic keten.