Urban mining: meer dan een modewoord

Alles wijst erop: selectieve sloop blijft dé trend voor de toekomst. In de circulaire bouweconomie benutten we grondstoffen, materialen en afvalstromen immers zo efficiënt mogelijk. VSOR juicht deze evolutie toe, maar wijst er ook op dat sloop-, ontmantelings- en recyclingbedrijven hierbij niet alleen kansen krijgen, maar ook voor uitdagingen komen te staan.

VSOR vzw is een dynamische vereniging die de belangen behartigt van bedrijven actief in de sloop, ontmanteling, recycling en andere aangesloten leden. “Logisch dus dat dat we als vereniging veel aandacht besteden aan hete hangijzers en onze leden hierin ondersteunen”, zegt VSOR directeur Dino Henderickx. “Zo is het gescheiden afvoeren van bouw- en sloopafval, zoals opgenomen in Vlarema 9, een hot topic in de sector. Met de strengere bepalingen die sinds december 2023 van kracht zijn, wil de OVAM verspilling van recyclebare materialen tegengaan. In de praktijk stuit de sector echter op heel wat moeilijkheden en obstakels. Voor bepaalde afvalstromen zijn er bijvoorbeeld weinig tot geen afzetmogelijkheden. Het is goed wanneer regelgevingen professionalisering stimuleren, maar niet als ze onoplosbare problemen creëren. We hebben allemaal hetzelfde doel voor ogen, namelijk circulaire bouweconomie een stap dichterbij brengen. Alleen over de manier waarop we dit bereiken, zijn de visies soms moeilijk met elkaar te verzoenen.”

‘Carbon capture’: een veelbelovende technologie

Grondstoffen zijn niet onuitputtelijk, dus is het cruciaal om ze doordacht te benutten. Innovatie speelt hierin een sleutelrol. “Een veelbelovende technologie binnen circulair bouwen is CO2-opslag via ‘carbon capture’, waarbij bijvoorbeeld gerecyclede betongranulaten de uitstoot in de betonindustrie helpen te verminderen. Een initiatief waarin beton- en recyclingbedrijf Devagro, dat wij tot onze leden mogen rekenen, een voortrekkersrol speelt”, doet Henderickx uit de doeken.

Ontmantelen wordt het nieuwe slopen

Speelt de toekomst van de circulaire bouweconomie zich voor onze ogen af of is er nog een lange weg te gaan? Is ‘urban mining’ een modewoord of de ultieme innovatie? Henderickx: “Het hergebruik van materialen is niet voldoende om te kunnen spreken van ‘urban mining’. Er moet ook een systematische aanpak zijn voor het actief terugwinnen en verwerken van waardevolle grondstoffen uit het slopen of ontmantelen van bestaande gebouwen. Dit vergt aandacht voor de kwaliteit, duurzaamheid en economische haalbaarheid van het hergebruik. De sector zet al stappen in die richting, maar de weg ligt nog bezaaid met tal van uitdagingen. Denken we aan de specifieke expertise die nodig is bij de ontmanteling, de bouwtechnische kwaliteit van de herbruikbare materialen en wat met tijdelijke opslagplaatsen? De uitdaging is om in élke fase de noodzakelijke inspanningen te doen. Dan spreek je over een integrale aanpak die alleen mogelijk is als deze nieuwe visie op bouweconomie sectorbreed wordt omarmd. Daarvoor moeten er bruggen worden geslagen. Vanuit VSOR nemen wij graag het voortouw in het initiëren van samenwerkingsverbanden en gaan we ook graag in op uitnodigingen van andere federaties.”

Ecologie versus economie

“Hoewel we vanuit VSOR fan en zelfs promotor zijn van de circulaire bouweconomie, moet het niet alleen ecologisch verantwoord zijn, maar ook economisch haalbaar blijven”, besluit Henderickx. “Er zijn wettelijke regels en normen nodig om het hergebruik van materialen mogelijk te maken en te stimuleren. Dat is nu eenmaal zo, maar als je kijkt naar de regelgeving en de praktijk, dan liggen die momenteel mijlenver uit elkaar. Ook daar werkt VSOR elke dag aan, slaan we bruggen en gaan we met de overheid in gesprek. Zo namen we recent nog ‘decision makers’ mee naar het terrein om hen te laten zien hoe het er in de praktijk aan toe gaat. We moeten nu eenmaal ook gezonde economische modellen voor ogen houden voor onze bedrijven, anders dreigen ze failliet te gaan en staan honderden banen op de tocht. Dan komt uiteindelijk het hele circulaire verhaal onder druk te staan. Wat hebben we dan bereikt?”